¹Ankara University Faculty of Veterinary Medicine, Department of Pharmacology and Toxicology, TR-06110 Ankara - TURKEY
²Ankara University Faculty of Veterinary Medicine, Department of Reproduction and Artificial Insemination, TR-06110 DOI : 10.9775/kvfd.2016.16501 Bu çalışmada, bazı pestisitlerin (sipermetrin, flumetrin, propoksur, karbaril, klorprifos, metamidofos) köpek ve teke taze spermaları üzerindeki etkileri, MTT (mitokondriyal etkinlik/canlılık), Nötral Kırmızı-NK (lizozomal etkinlik/canlılık) ve Bilgisayar Destekli Semen Analizi-CASA (motilite parametreleri, VCL, VSL, VAP, lineerlik, doğrusallık, yalpalama) kullanılarak in vitro olarak araştırıldı. Teke sperması üzerine canlılık ve motilite bakımından en toksik bileşiğin karbamatlar, ardından organofosfatlar ve piretroitler olduğu; köpek spermasında ise aynı şekilde karbamatların, ardından da piretroitlerin toksik etki gösterdiği tespit edildi. Genel olarak tüm pestisit uygulamalarının teke spermasında hiperaktiviteyi (flumetrin dışında) arttırdığı, köpek spermasında ise azalttığı tespit edildi (karbaril dışında). Tekede VCL, VSL ve VAP parametrelerinde azalma gözlenirken (P<0.05), köpek spermasında anlamlı bir fark gözlenmedi (P>0.05). Piretroitler arasında flumetrinin, motilite parametreleri üzerine etkisi sipermetrine göre daha az bulundu. Sonuç olarak üreme toksisite testlerinde (özellikle kozmetik ürünlerin toksisite testlerinde hayvan deneylerinin yasaklandığı göz önünde bulundurularak) alternatif testler arasında bulunan ve batarya testleri içerisinde yer alan in vitro sperm toksisite araştırmalarında; MTT ve CASA ile birlikte NK"nın birlikte kullanılmasının kimyasalların sperma üzerine etkilerinin değerlendirilmesinde daha etkili olacağı ve türe özgü farklılıkların kimyasalların sperma canlılık ve motilite parametrelerini farklı şekil ve düzeyde etkileyeceği, dolayısıyla spermada türe özgü ksenobiyotik moleküler savunma mekanizmalarının araştırılmasının gerekliliği gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler : Pestisitler, Teke sperması, Köpek sperması, İn vitro toksisite, MTT, CASA, Nötral kırmızı