¹Ege University, Faculty of Pharmacy, Pharmaceutical Botany Department, TR-35030 Izmir - TÜRKİYE
²United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service, Subtropical Horticulture Research Station, US-33158 Miami, Florida, UNITED STATES of AMERICA
³United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service, Center for Medical, Agricultural, and Veterinary Entomology, US-32608 Gainesville, Florida, UNITED STATES of AMERICA DOI : 10.9775/kvfd.2022.28409 Sivrisinekler, hem tropikal hem de ılıman ülkelerde çok sayıda tehlikeli hayvan hastalığının ve sıtma, filaryaz, sarı humma, dang humması ve diğer viral zoonotik enfeksiyonlar dahil olmak üzere bazı insan hastalıklarının vektörleri olarak görev yapmaktadırlar. Esas olarak böcek öldürücü ve/veya kovucu etkileri olan birçok sentetik kimyasal, vektörleri kontrol etmek ve halkı vektör kaynaklı hastalıklardan korumak için kullanılmaktadır. Bazı sentetik kimyasalların kovucu olarak kullanıldıklarında istenmeyen etkilerinin olması nedeniyle, dikkatler biyolojik olarak parçalanabilen ve toksik olmayan, bitkisel kaynaklı çeşitli uçucu yağlar, ekstreler ve sekonder metabolitler içeren ürünlerin geliştirilmesine çevrilmiştir. Bu çalışmada, sivrisinekleri kontrol etmek için doğal kaynaklı, yeni ve alternatif ajanlar bulmak amacıyla, 4 taksonu Türkiye"de endemik olmak üzere, 13 Achillea L. türünden elde edilen n-hekzan, kloroform ve metanol ekstreler, önemli bir vektör olan, Aedes aegypti sivrisineklerine karşı böcek kovucu aktiviteleri açısından bezyama testi ile incelenmiştir. İncelenen örnekler arasında, A. multifida, A. crithmifolia, A. setacea ve A. teretifolia"dan elde edilen n-hekzan ekstreleri daha yüksek kovucu etki göstermişlerdir (sırasıyla MED: 0.344, 0.375, 0.409 ve 0.437 mg/cm2). Elde edilen sonuçlar, lipofilik bileşenlerin kovucu etkiye büyük katkı sağladığını ve Achillea türlerinin böcek kovucular için doğal bir kaynak olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Keywords : Achillea, Aedes aegypti, Böcek kovucu, Vektörel hastalık