¹Saad DAHLAB University Blida 1, Institute of Veterinary Sciences, Blida, ALGERIA
²Houari BOUMEDIENE University of Sciences and Technology, Faculty of Biology, Laboratory of Research on Arid Lands, Bab Ezzouar, Algiers, ALGERIA
³Benyoucef BENKHEDDA University of Algiers 1, Department of Biology, ALGERIA
⁴University of Toulouse, INRAE, ENVT, GenPhySE, F-31326, Castanet Tolosan, FRANCE DOI : 10.9775/kvfd.2021.26194 Bu çalışma, Sahra Çölü"ne özgü yerli antilopların morfometrik parametreler, seksüel ve tiroid aktivitelerinin tanımlanan karşılaştırmalı yıllık ve mevsimsel modellerinin araştırılması için yapılmıştır. Vücut ağırlığı, testis hacmi, radyoimmünoassay ile ölçülen plazma testosteron konsantrasyonu ve TSH, FT3 ve FT4 plazma konsantrasyonlarının enzim işaretli floresan yöntemiyle ölçülmesiyle belirlenen hipofiz-tiroid eksen aktivitesinin mevsimsel modellerini belirlemek için yedi adet yetişkin antilop kullanıldı. Sonuçlar, vücut ağırlığının Ocak ayında, testis hacminin Aralık ile Şubat ayları arasında ve plazma testosteron konsantrasyonunun Mart ayında minimum seviyelerde yer alarak aylık ve mevsimsel varyasyonlar sergilediğini; çevre sıcaklığının ve fotoperiyodun en yüksek olduğu Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında bu değerlerin maksimum seviyelere aşamalı olarak yükseldiğini gösterdi. Ekim ayında, vücut ağırlığı ve testis hacminden önce testosteron seviyelerinde hızlı bir düşüş saptandı (P<0.001). Plazma TSH miktarı önemli bir değişiklik göstermezken, FT4 ve özellikle de FT3"ün (P<0.001) aylık ritimleri, en yüksek konsantrasyonlarının kışın (Ocak) ve en düşük konsantrasyonlarının yazın (Temmuz) saptanması nedeniyle seksüel siklusun tersine döndü. Bu sonuçlar, bu yerli mevsimlik damızlık antilopların doğal kurak ortamlarında hayatta kalma ve üremeleri için morfometrik ve hormonal ilişkiler sergilediğini göstermektedir. Keywords : Antilop, Sahra Çölü, Mevsimsel değişim, Testiküler aktivite, Tiroid aktivitesi