¹Istanbul University, Faculty of Veterinary Medicine, Department of Histology and Embryology, TR-34320 Avcılar, Istanbul - TURKEY
²Istanbul Yeni Yuzyıl University, Faculty of Medicine, Department of Histology and Embryology, Zeytinburnu, Istanbul - TURKEY
³Istanbul University Faculty of Veterinary Medicine, Department of Physiology, TR34320 Avcılar, Istanbul - TURKEY DOI : 10.9775/kvfd.2016.16131 Çalışmamızda farklı dozlarda yumurtaya enjekte edilen borik asitin, bursa Fabricius ve dalak üzerine olan etkileri belirlendi. Kuluçkanın 4. gününde %0.9 NaCl içinde çözülmüş 1.000, 1.500 ve 2.000 ppm dozlarında borik asit enjekte edilen deney grupları ve sadece %0.9 NaCl enjekte edilen kontrol grubu kullanıldı. Yumurta çıkımından sonra dişi civcivler 10. haftaya kadar büyütüldü (n=10). Bursa Fabricius ve dalaklar histolojik, immunohistokimyasal ve stereolojik tekniklerle değerlendirildi. 1.500 ppm borik asit uygulanan deney grubunda bursa Fabricius ağırlığı, bursa Fabricius relativ ağırlığı (P<0.01), bursa Fabricius hacmi, korteks kalınlığı, follikül alanı, ve follikül medulla alanı (P<0.001) kontrol grubuna göre istatistiksel önemde düşüş görüldü. Akyuvarlarda 1.000 ppm ve 1.500 ppm grubunda kontrol grubuna göre düşüş tespit edildi. Hemoglobin oranının ise 2.000 ppm (P<0.001) dozundaki grupta kontrol ve diğer deney grupları göre bir artış olduğu belirlendi. Dalak ağırlığı (P<0.001), relativ dalak ağırlığı (P<0.01) ve plazma hücre sayısı (P<0.05) bakımından 1.500 ppm deney grubunda kontrol grubuna göre, follikül sayısı ve apoptotik hücre sayısı bakından ise 1.000 ve 2.000 ppm grubunda kontrol grubuna göre bir artış tespit edildi. Bu değerlendirmeler sonucunda borik asidin düşük dozlarda bursa Fabricius"un involasyonuna ve dolaylı olarak dalaktaki plazma hücre sayısında artışa sebep olduğunu belirlendi. Keywords : Borik asit, Bursa Fabricius, Dalak, Apoptozis, Tavuk